रिव्हॉल्व्हर

  

रिव्हॉल्व्हर

( ही गोष्ट खूप पू्वी 30- 35 वर्षांपूर्वी लिहिली आहे. कुठलीही खरी/सत्य घटना नाही; तेव्हा वेपन्स बद्दल बहुतेक आपण सर्वच अज्ञानी होतो म्हणून, फक्त फायरिंग बद्दल माहिती सांगण्यासाठी लिहीली होती.)

 

 प्रवीण सरांची ची बदली दौंड ला  एसं. आर.पी. ग्रुप 7 ला कमांडंट म्हणून  झाली होती. एस्. आर. पी. म्हटलं की तेंव्हा लोकांच्या मनात दरारा उत्पन्न होत असे. मोठी दंगल  किंवा दोन गटात प्रचंड ताण तणाव निर्माण झाला की सरकारची सर्व मदार SRP वर असे. एका हातात लोखंडी जाळी, दुसर्‍या हातात लाठी, आणि कमरेला रिव्हॉलव्हर अडकवलेले शस्त्रसज्ज आणि शिस्तबद्ध जवान त्यांच्या गाडीतून उतरायला लागलेकीच दंगलखोरांचं धाबं दणाणून जात असे. त्यांना पळता भुई थोडी होई. आणि परिस्थिती चिघळण्याआधीच नियंत्रणात येई. कित्येकवेळा एस्. आर्. पी.च्या जवानांची नुसती उपस्थितीच दंगल आटोक्यात आणून जनतेला `सद्रक्षणाय' ची ग्वाही देत असे.

अशा ताण तणावाच्या वेळेला सर्व जवान मानसीकरित्या अतीशय सक्षम,  शस्त्रसज्ज आणि शस्त्र सरावात निपुण असणे फारच आवश्यक बाब होती. अपल्या जवानांना कायम कार्यक्षम ठेवण्याची प्रवीण खास दक्षता घेई. नियमितपणे त्यांचे दरबार घेउन आपुलकीने त्यांच्या अडीअडचणी सोडविणारे प्रवीणसर तेवढ्याच नियमितपणे त्यांच्याकडून शस्त्र सफाई आणि शस्त्र सरावही करून घेत असे. त्यांच्या गणवेषावर त्याची घारीची नजर असे. पी.टी. ,परेड, खेळ खेळून कायम सिंहकटी असलेल्या जवानांकडे पाहून प्रवीण कायम अभिमानाने म्हणे हे सारे माझे वाघाचे बछडे आहेत. ह्या जवानांनी निरनिराळ्या शस्त्रांचा अचूक आणि कौशल्यानी वापर करण्यासाठी  नियमितपणे गोळीबारा चा सराव घेतला जाई.

काहीवेळेला inspection साठी प्रवीणचे वेगवेगळे बॉसही येत असत. त्यांच्या रँकप्रमाणे त्यांचा दबदबा ही वाढत जाई. बॉस येण्यापूर्वीच बॉसच्या खर्‍या खोट्या कथा दबक्या आवाजात ह्या जिभेवरून त्या जिभेवर पसरत रहात. `गाढवाच्या मागे आणि बॉसच्यापुढे कधी जाऊ नये’ हे जरी खरं असलं तरी नवर्‍याचा बॉस ‘कॉल ऑन’ करायला घरी आल्यावर आलीया भोगासी असावे सादर म्हणत हसतमुखानी त्यांच्या चांगल्या वाईट गुणांना तोंड देणे भाग असे. त्याच्या मतावर वादविवाद न करता boss is always right असं मनातल्या मनात मान्य केलं की घाबरायचं काही कारण नाही असं आमच्या ऑर्डली आणि कुक नी मला पहिल्यांदाच सांगून ठेवलं.

प्रत्येक सायबाची खासियत वेगवेगळी असे. त्यांचा रुबाब, दबदबा, मिशांवर ताव देत अधिकार गाजवत बोलण्याची तर्‍हा, गाडीतून उतरल्या उतरल्याच सर्वत्र बारीक पोलीसी नजर फिरवत होणारी प्रश्नाची सरबत्ती, कधी कोणाची भेदक शांत नजर, तर कधी गप्पा मारण्याच्या ओघात माहिती काढून घेण्याचं कसब मोठं वाखाणण्यासारखं असे. जाता जात कोणाला काय प्रश्न विचारून सुतावरून स्वर्गाला पोचतील ह्याचा भरवसा नसे. त्यातल्या त्यात शांत वाटणारे, मोजकं बोलणारे ऑफिसर्स वा वरवर साधे वाटणारे वागण्यात अत्यंत नीटनेटके, हसतमुख नेमकी माहिती काढून घेणारे ऑफिसर्स हे जास्त खोलीचे वा जास्त उंचीचे असत असा माझा निष्कर्ष असे.    

भरभक्कम शरीरयष्टीचे, फार रूबाब दाखवणारे आणि सतत स्वतःवर फोकस ठेवणारे D.I.G. सिंग हे फारच बोलघेवडे आणि गप्पिष्ट होते. त्यांच्या मनसोक्त आणि मनमोकळ्या, अघळपघळ गप्पाचा गिरसप्पा  आपल्या पहिल्या पोस्टिंग पासून सुरू होत मी आसाममधे होतो येथपर्यंतचा त्यांचा अठ्ठावीस वर्षांच्या प्रदीर्घ कालखंड संपेपर्यंत धुवाँधार कोसळत राही. त्यांना मधे डिस्टर्ब केलेलं आवडत नसे. आणि शेवटी  - - - -- so how are you Mrs. Dixit? ह्या बफर्सवर जेंव्हा अलगद येऊन थाबत असे त्यावेळी घड्याळातला मिनिट काटाही दोन चकरा पूर्ण करून आलेला असे. त्यांच्या घशाची दया येऊन ‘‘सर चहा घेणार?’’ हा नेहमीचा प्रश्न विचारत असे आणि दरवेळी ते

‘‘ओ - ! नो! न्नो!!!  मिसेस दिक्षित. धिस इज नॉट टाईम फॉर टी!’’ म्हणून प्रवीणकडे सूचक कटाक्ष टाकीत

 ‘‘मिसेस दीक्षित तुमचं माहेर कुठलं?’’

‘‘पुण्याचं सर!’’

‘‘सदाशिव पेठ का? पुण्याचे लोक चहा सोबत फक्त बिस्किट देतात.’’ त्यांचं खरंही होतं म्हणा कारण उत्तरेत तुम्ही खा किंवा नका खाऊ मिठायांचे 4-5 प्रकार, नमकीनचे प्रकार, ड्रायफ्रुटस् च्या जोडीने ये तो खाके देख लिजिए गाँवसे कल ही आयी हैं । असली घी की हैं म्हणत तुपात निथळणारी साखरेत घोळवलेली, खवा पोटात बाळगणारी मिठाई समोर येणार हे निश्चित!    

‘‘आमचा बाजीराव जाता जाता शेतातली कणसं हातावर मळून खायचा. त्याच्या विलक्षण झपाट्यानेच मराठ्यांनी दिल्लीच का अटकेपार झेंडे रोवले. तो असल्या मिठाया खात बसला असता तर दुलई ओढून झोपलाच असता’’ हे वाक्य मी मनातल्या मनात म्हणे. त्याच्या आकाशातून अवतरल्या सारखी शिरजोरी मला काट्यासारखी खुपत राही.

काही तरी बोलणं भाग असायचं. बहुतेक हा संवाद नेहमीच ध्रुवपदासारखा प्रत्येक भेटीत एकदा तरी पुनःप्रकाशित व्हायचा.  काही तरी विचारायचं म्हणून मी म्हटल,

‘‘सर आज डिनरला याल का?’’

‘‘ओ - ! नो! न्नो!!!  मिसेस दिक्षित तुम्ही आम्हाला तो तुमचा मसालेभात आणि ती आळुची भाजी खायला घालणार! मिसेस दीक्षित, डु यु नो आय ऍम सिंग! शेर! शेर!! और  शेर कभी घास नही खाता।’’

आय ऍम स्ट्रिकट्ली नॉनव्हेजिटेरिअन!’’

माझ्या मनात उगाच एक विचार डोकावून गेला. शेर स्वतः शिकार करतो. ह्यांचं काय? डोळ्यासमोर सहज एक चित्र तरळून गेलं बोकड पळतय साहेब त्याचा पाठलाग करतोय. बोकड अंगाबरोबर तुडतुडीत तर साहेब !!!! - - -इतक्यात समोरून वाघ !! (खरोखरचा हं! सिंग---सिंह आडनावाचा नाही) बोकड खूश! शेर को सव्वाशेर मिल गया! (सिंग को सवासिंग )मला उगीच खुदकन् हसु फुटलं.

साहेबांना वाटलं ते काय म्हणताएत ते मला चांगलच पटलं असावं!

 ‘‘मिसेस दिक्षित, आमच्यावेळेला फिरोदिया साहेब आला की गावच्या सगळ्या कोंबड्या गायब होत. साहेबांनी प्रवीणकडे एक सूचक कटाक्ष टाकला. त्यावर प्रवीण दिलखुलास हसला. (साहेब कायम बरोबर असतो.)

प्रवीण आज आम्ही डिनरला डॉक्टर मुखर्जींकडे जाणार आहोत.

जुली इज अ ग्रेट कुक!

 शी हॅज प्रॉमिस्ड मी फिश टुडे!

``प्रवीण यु टेक रेस्ट टुडे.  टुमॉरो यु हॅव टु गो अर्लि!'' साहेब उठत उठत म्हणाले

माझी प्रश्नार्थक दृष्टी प्रवीणकडे वळली

म्हणजे प्रवीणनी तुम्हाला काहीच सांगितलं नाही का मिसेस दिक्षित?

प्रवीण यु मस्ट टेल एव्हरी थिंग टु युअर वाईफ!

(पोलीसखात्याच्या नियमानुसार पत्नीला काहीही सांगितलं जात नाही. शहाणी असेल तर दुसर्‍या दिवशीचे वृत्तपत्र वाचून थोडंबहुत जाणलं तरच! )

``प्रवीण, उद्या रेंजवर ह्यांनाही आण बर का!'' ठराविक शिस्तीचा “ येस्स सर ”! प्रवीणच्या तोंडातून बाहेर पडला. मग माझ्याकडे पाहत खुर्चीतून उठत “मिसेस् दीक्षित —ओ.के. उद्या सकाळी फयरिंग रेंजवर सकाळी सात वाजता शार्प!” माझा आनंद गगनात मावत नव्हता. बॉसची आज्ञा वेदप्रमाणम् असल्यामुळे प्रवीण बरोबर मीही जाऊ शकणार होते.

दुसर्‍या दिवशी फायरिंग रेंजवर मी कुठलाही बावळटपणा करू नये म्हणून प्रवीणनी आधी  बर्‍याच गोष्टी सांगून ठेवल्या होत्या.

गोळीबार मैदानं दोन प्रकारची असतात. 3o3, Self loading rifile  (SLR-7.62mm) Light machinegun (LMG), machinegun अशां लांब पल्याच्या शस्त्रांसाठी Long arm firing range  असते. तर  Pistol, Revolver, carbine  अशा छोट्या शस्त्रांसाठी  Small arm firing range असते. साधारणपणे ह्या रेंजेस वस्तीपासून दूर गावाबाहेर असतात. आता मात्र गावाबाहेर असलेल्या ह्या गोळीबार मैदानांपर्यंत गावांच्या सीमा येऊन भिडण्यामुळे अनेक गोळीबार मैदानं अशा सरावांना मुकली आहेत. Long arm firing range  म्हणजे एखाद्या डोंगराच्या अथवा टेकडीच्या पायथ्याशी असलेलं विस्तृत मैदान. टारगेट भेदून गोळी खूप पुढे जाते त्यासाठी  मैदानाच्या पाठीशी टेकडी अथवा डोंगर असणं आवश्यक असतं. बंदुकीतून उडालेल्या गोळ्या दूर अंतरावर  जात असल्यानी मैदान किमान हजार गज लांबीचं तरी पाहिजे.

फायरिंग रेंजवर

दुसर्‍या दिवशी सकाळीच 6.30 ला प्रवीणसरांना न्यायला कांबळे ड्रायव्हर कडक इस्त्रीच्या खाकी गणवेशात नेहमीप्रमाणे हासर्‍या चेहर्‍यानी  लाल दिव्याची चमकदार पांढरी अँम्बॅसिडर घेऊन हजर होते. कुरकुंभच्या घाटाजवळ  गोळीबारमैदान होत. हा रस्ता मला फार आवडायचा. रस्त्याच्या उजव्या हाताला ग्रुप पाचचं साम्राज्य पसरलं होतं तर डावीकडे ग्रुप सातचं. दोन शेजारी शेजारी राज्यात जशी चढाओढ असते; किंवा दोन शेजार्‍यांमधे जशी सारखी तुलना चालू असते तशी गुण्यागोविंदानी नांदणार्‍या ह्या दोन गटांमधेही अशीच चढाओढ चालू असे. एकानी शंभर झाडं लावली की दुसरा दिडशे झाडं लावण्यासाठी धडपडत असे. वाटेत असलेल्या म्हसोबासमोर दोन्ही गटातल्या परिवारांचे मनोभावे हात जोडले जात. माणसाला अन्न वस्त्र निवारा ह्याच्या इतकीच किंबहुना थोडीशी जास्तच श्रद्धेसाठी एखाद्या दैवताची गरज असते.

 वीस मिनिटातच आम्ही रेंजवर पोचलो. सर्व तयारी सज्ज होती. गोळीबाराच्या सरावाच्या आदल्यादिवशी गोळीबाराच्या वेळेची माहिती देणारी दवंडी आजूबाजूच्या गावांमधे पिटली गेली होती. टेकडीच्या परिसरात गावकर्‍यांनी जाऊ नये ह्यासाठी विशेष खबरदारी घेतलली दिसून येत होती. टेकडीच्या माथ्यावर व उतारावर सावधान करणारे लाल झेंडे लावले होते. मैदानावर शेजारीच छान पेंडॉल्स उभारले होते. खुर्च्या टाकून बसायची व्यवस्था केली होती. थोड्याच वेळात मोजक्या वरीष्ठ अधिकार्‍यांनी आणि त्यांच्या सहधर्मचारिणींनी  मांडव गजबजला. कडक सॅल्यूट्स नंतर येणार्‍या बुटाच्या खाड खाड आवाजामध्ये  हाय! हॅलो ! नमस्ते! वेलकम! चे नाजूक आवाजही मिसळू लागले. मिशांवरून फिरणार्‍या हातांच्या जोडीला  ओठांच्या इंद्रधनुवरचे रंग सारखे करणारे हातही किणकिणू लागले. आणि आत्तापावेतो शांत असलेल्या मैदानाला एका औटिंग च अथवा पिकनिकच स्वरूप प्राप्त झालं. पांढर्‍याशुभ्र वर्दीतले ऑर्डर्ली हातात पांढरे शुभ्र हातमोजे घालून आदबशीरपणे  पाणी, चहा, कॉफि, थंड चे ट्रे सर्वांसमोरून  फिरवू लागले. बटाटेवडे सामोसे आणि भज्यांच्या प्लेट्स रिकाम्या होऊ लागल्या. इतकं असूनही हा सारा गोंधळ शिस्तीच्या सूत्रातून थोडासुध्दा ओघळला नव्हता. सर्वांची नजर घड्याळाचे काटे साडे सात वर कधी टेकतात हे बघण्यासाठी वारंवार मनगटाकडे जात होती. सात पंचवीसलाच सर्व गडबड थांबून सारे त्यांच्या खुर्च्यांमधे तयारीत बसलेले होते.

साडेसातच्या ठोक्याला  खाड् खाड् खाड् लयबध्द पावले टाकत इन्स्पेक्टर दळवी  डि.आय्. जी. सिंग साहेबां समोर येऊन हजर झाले. एरवी खाकी वर्दीत असणारे इन्स्पेक्टर दळवी आज गोळीबारासाठी असलेल्या विशेष पोशाखात होते.  एका रुबाबदार सलामाबरोबर त्यांनी गोळीबाराची सर्व तयारी चोख झाल्याची माहीती दिली आणि गोळीबार सराव सुरू करण्याची परवानगीही मागीतली. परवानगी मिळताच परत एक कडक सलाम ठोकून पिछे मुड करून परत त्याच झोकदार चालीने सर्वांचे लक्षवेधून घेत इन्स्पेक्टर दळवी गोळीबार मैदानाच्या दिशेने निघाले. एव्हाना पेंडॉल शांत झाला होता. सर्वांच्या नजरा समोर लागल्या होत्या.

टेकडीच्या पायथ्याच्या बाजूला एका ओळीत 10-12 टारगेट्स लावलेली होती. लाकडी स्टँडवर चौकोनी लाकडी बोर्डावर कागद चिकटवून ही टारगेट्स बनविली होती. कागदाच्या मध्यावर एक इंच त्रिज्येचा काळा गोल रेखाटला होता. हा म्हणजे बुल! बुलचा मध्य धरून त्याभोवती वेगवेगळ्या व्यासाची चार समकेंद्र वर्तुळे आखलेली होती. गोळी बुलला लागली तर सर्वात जास्त गुण मिळतात.तर बुल पासून जेवढी दूर जाईल तेवढे गुणही कमी होतात. टारगेट वर एकही गोळी बसली नाही तर त्याला वॉशआऊट म्हणतात. प्रवीण सांगत होते.  प्रथम जवानांसाठी थोडा Long Arm Wepon  चा सराव होता. नंतर ऑफिसर्ससाठी  revolver  आणि pistol  चा सराव होता.

जवानांनीही जरा ढगळ वाटणारे अजूबाजूच्या वातावरणात सहजगत्या मिसळून जातील असे हिरव्या खाकी मिश्र रंगाचे कपडे घातले होते. डोक्यावर मंकीकॅप घातली होती.

ड्रायरन किंवा मस्केट्री आणि प्रत्यक्ष गोळीबार

ड्रायरन चा सराव सुरू झाला. गोळीबार करतांना हाताची वेपनवरील पकड अतीशय स्थिर लागते. बोटाचे चापावर पूर्ण नियंत्रण  लागते. लक्ष्याचा वेध घेण्यासाठी नजर लक्ष्यावर स्थिर लागते. ह्यासाठी  मनाची  एकाग्रता असायला हवी. हात बोटे नजर आणि मन ह्यांच्या हालचालींमधे सुसूत्रता येण्यासाठी ऍम्युनेशन शिवाय असलेला हा ड्रायरन चा सराव होता. हात आणि बोटांच्या हालचालीं मधे सरावाने  सहजता आल्यावर आता प्रत्येकाला पाच पाच राऊंड्स देण्यात आल्या. प्रत्येक टार्गेट समोर ठराविक अंतरावर एकएक जवान त्याच्या बंदुकीसह उभा होता. शिट्टी वाजवून “गोळीबार शुरु कर” चा आदेश दिला गेला. समोरील टारगेट, बंदुकीच्या नळीच्या टोकावर असलेली उभी काडी, बंदुकीच्या मध्यावर असलेली अर्धचंद्राकृती फट आणि डोळा एका रेषेत आल्या आल्या बंदुकीचे चाप ओढले गेले. उडालेल्या गोळ्या टारगेट्स ना पार करून पलिकडे गेल्या होत्या. गोळी पुढे गेली की बंदूकीचा दस्ता प्रतिक्रिया म्हणून खांद्यावर वेगाने आपटतो. हात आणि बंदूक हालून गोळी भलतीकडेच उडण्याची शक्यता असते. अशावेळी हाताची बंदूकीवरची पकड घट्ट पाहिजे. जवानांच्या मागे दुर्बीण घेऊन उभ्या असलेल्या बाकीच्या जवानांनी डोळ्याला दुर्बीर्णी लावून गोळी नक्की कुठे लागली ते पाहिलं. ज्यांच्या गोळ्या बुलला लागल्या होत्या त्यांच्या चेहर्‍यावर आनंद दिसत होता.

गोळीबाराचे कडक नियम असतात.

1 गोळीबार करण्यापूर्वी शेजार्‍याशी बोलायचे नाही.

2 वेपन कॉक करायचे नाही. म्हणजे गोळी चेंबर मधे जाऊ द्यायची नाही. 

3  हात टारगेटकडे राहील अशा पोझिशन मधे उभे रहायचे.

 4 गोळीबार झाला की वेपनवरील हात सरळ मांडीच्या रेषेत खाली घ्यायचा.

5 वेपनचे तोंड नेहमी जमिनीकडे असले पाहिजे.

 6 गम्मत म्हणून सुध्दा दुसर्‍यावर बंदुक अथवा पिस्तुल रोखायचे नाही.

टारगेट पासून वेगवेगळ्या अंतरांवरून वेगवेगळ्या शस्त्रांनी  गोळीबार करण्यात आला. वेगवेगळया पोझिशन्स मधे ही सराव झाला. उभ्यानी तर कधी पोटावर झोपून तर कधी बसून एक गुडघा जमिनीवर टेकवून तर दुसरा गुडघा वाकवून साधारण वीरासनात बसलेल्या स्थितीत गोळीबार करण्यात आला.

सर्व ऑफिसर्स ही फायरिंग प्रॅक्टीस करणार होते. त्यानंतर सिंग साहेबांनी फायरिंगचे कुतुहल असणर्‍या ऑफिसर्सच्या पत्नींना पाच राऊंडस् द्यायच कबूल केलं होत. कधी ऑफिसर्सचे फायरिंग संपून कधी एकदा सर्व पत्नीपरिवाराला रेंजवर बोलावताएत ह्याची मी वाट पाहत होते. आणि थोड्याच वेळात सिंग साहेबांचा आदेश घेऊन माणूस आला. अनावर उत्सुकतेपोटी भराभर चालतांना आपल्या मागे अजून कोणीही नाही हे मला लक्षातही आलं नाही. सिंग साहेबांनी त्यांच्या नेहमीच्या लकबी प्रमाणे भुवया उडवल्या. की बोर्डवरील M च बटण दाबलं की ज्या सहजतेने स्क्रीन वर M उमटतो त्या सहजतेने साहेबांच्या भुवया उडल्या की- - - - -- so how are you Mrs. Dixit? हे वाक्य त्यांच्या मुखावाटे बाय डिफॉल्ट उमटत असे. आणि त्यासोबत एक मला दुखावणारा एक विचित्र अतर्क्य लपलेला भावही! या मिसेस् दीक्षित. तुम्ही एकट्या आलात त्याबद्दल तुमचं अभिनंदन! मी पाठीमागे वळून पाहिलं माझ्यामागे कोणीच नव्हतं. परत एकदा माझ्या इतरांपेक्षा वेगळं वागण्यानी माझा चेहरा कावराबावरा झाला. माझा असा हुकमी पोपट झाला की सिंग साहेब मिश्कील हासत आणि माझा चेहरा अजून पडे.

 आता अंजली भागवत सारख्या अनेक नामांकित गोळीबारपटु आहेत. पण तीस पस्तीस वर्षांपूर्वी पोलीस ऑफिसर्स पत्नी ‘‘ये तो मर्दोंका काम हैं।’’  असं म्हणून ह्या गोष्टींच्या सहसा वाटेला जात नसत. आणि जिला खूप उत्साह असेल तिच्याही उत्साहावर विरजण घालत. नाही म्हणायला काही उत्तम फायरिंग करणार्‍या उत्साही पोलीस पत्नी मला अजून आठवतात. ‘‘घाबरू नका मिसेस् दीक्षित. फायरिंग मधे घाबरण्यासारख काहीच नाही. हे बघा आत्ताच तुमच्या नवर्‍यानी मस्त फायरिंग केलं.’’ प्रत्येकाच्या हातात नुकत्याच झालेल्या फायरिंगची निशाणी दाखविणारं  रिव्हॉल्व्हर होतं. हळुच नजरेच्या कोपर्‍यातून मी प्रवीण कडे पाहून घेतलं. फायरिंग चांगल झाल आहे हे त्याच्या चेहर्‍यावरूनच कळत होतं. त्याचवेळेला माझ्या वागण्याकडे त्याचं बारीक लक्ष आहे हे त्याच्याकडे न बघताही मला जाणवत होत. “हे बघा मिसेस् दीक्षित! ह्या रिव्हॉल्व्हर मधे चेंबर्स असतात. चेंबर म्हणजे एका गोल तबकडीवर सहा भोक असतात प्रत्येकात एक गोळी असते.” टारगेट कडे पाहून गोळी कशी मारायची, दरवेळेला ते चाक गोल फिरवून गोळी कशी पुढे सरकवून चापापुढे आणायची हे सर्व समजावून सांगत होते. आता टारगेट समोर एका हातात रिव्हॉल्व्हर घेऊन कसं उभं रहायच हे दाखवायला त्यांनी मलाच टारगेट केलेल. पाहून परत माझा चेहरा कसनुसा झाला. परत एकदा सिंग साहेब खळाळून हासले. “घाबरू नका मिसेस् दीक्षित, रिव्हॉल्व्हर रिकाम आहे.” चाप ओढून त्यांनी खात्री करून दाखविली. मला गोळी लागली नाही पाहून मी ही ओशाळल्या प्रमाणे खाली पाहून हासले. सिंग साहेब खळाळून हासले. “हे बघा, एका हातानी थड येईल असं वाटत असेल तर दोन्ही हातांनी रिव्हॉल्वर धरा.” परत एकदा मला टारगेट करून दोन्ही हातांनी गोळीबार कसा करायचा ह्याचं प्रात्यिक्षक झालं .परत एकदा चाप ओढून दाखवत साहेब माझी भीति कमी करत होते. “ काय इझी आहे ना?” भुवया वर उडवत प्रवीण आणि माझ्याकडे पाहून सिंग साहेब खळाळून हासले. साहेबापुढे हासणं भाग होतं म्हणून प्रवीण नाईलाजानी हासला. “ हा हा हा! Now try your luck! करून पहा ” दमदार आवाजात म्हणत रिव्हॉल्व्हरचा हात खाली आणत साहेबांनी सहजगत्या चाप ओढला. आणि सूऽऽऽऽऽऽ------------ठक्क! करत रिव्हॉल्व्हर च्या चेंबरमधली गोळी खालची जमीन भेदून गेली. थोडासा धुराळा उडाला बास!! मघाशी washout  ठरवलेली गोळी प्रत्यक्षात उडालीच नव्हती तर! चाप नीट न दाबल्याने राहून गेलेली चेंबरमधील बुलेट जमिनीत घुसली होती.  दगडाच्या पुतळ्यांप्रमाणे आम्ही सारेच गोठून गेलो. मनातले सगळे विचार संपवणारी दोन क्षणांची शांतता मैदानावर पसरली. दरवेळेला रिव्हॉल्व्हरची चेंबर फिरवितांना त्यात अडकून राहिलेली गोळी, मृत्युचा गोळा की फुलीचा खेळ खेळत होती. अणि दोनदा दाबलेल्या चापानी माझ्या मृत्युवर फुली मारली होती. आणि त्याचबरोबर धरणीमातेनी ती गोळी खाऊन त्या भयंकर खेळाचा जाब सर्वांना विचरला होता. वादळाचा केंद्रबिंदु पुढे सरकला की जशी जोरदार वावटळ येते. तशा अनेकविध विचारांच्या वावटळीनी सर्वांच्याच  विचाररहीन मनात धुस्सकन् प्रवेश केला. प्रत्यक्ष काहीही न घडता नुसत्या कल्पनेनीच सर्वचजण थरारून गेलो होतो. त्याचवेळी प्रवीणचा शांत पण हुकमत जाणवणारा स्वर कानावर पडला `` चला, फायरिंगची वेळ संपेल त्यापूर्वी फायरिंग करून घ्या.'' भारवल्यासारखे आम्ही त्याच्यामागून गेलो पुढचं फायरिंग झालं पण एकंदर समारंभातला आत्माच मघाच्या त्या  गोळीबरोबर जमिनीत दफन झाला होता.

परत कधीही सिंग साहेबांनी भुवयांचा English `M' करत मला -- so how are you Mrs. Dixit? असं विचारलं नाही आणि मलाही कधी ओशाळवाणं वाटलं नाही.   

------------------------------------

अरुंधतीप्रवीणदीक्षित-